ელიას კანეტი მეოცე საუკუნის ავსტრიელი მწერალი, დრამატურგი და კულტუროლოგი.
შემოგთავაზებთ მის “ეროვნულ სიმბოლოებს”, რომელთაგან ზოგს ვეთახმები, ზოგს არა. მაშ ასე:
“ადამიანი, რომელსაც შეგნებული აქვს, რომ კონკრეტულ ერს მიეკუთვნება, მარტოხელად არ იგრძნობს თავს. ერს, რომლის თანაზიარიც ადამიანია, აქვს თავისი მასობრივი სიმბოლო. ამ სიმბოლოს მუდმივობით, იმით, რომ იგი ყოველთვის საჭირო მომენტში წამოტივტივდება ხოლმე, გამოიხატება ერის თვითშეგნების უწყვეტობა.
ინგლისელები. უფრო გონივრული იქნება, თუ ისეთი ერით დავიწყებთ, რომელიც თავის თავზე არ ყვირის, მაგრამ, ეჭვსგარეშეა, დღეს დედამიწაზე არსებულ ხალხთაგან ყველაზე უფრო მტკიცე ეროვნულ გრძნობას ავლენს. ეს ერია ინგლისელები. ყველამ იცის, თჲ რას ნიშნავს ინგლისელისთვის ზღვა. მაგრამ ცოტა ვინმემ თუ იცის, როგორ კავშირშია ერთმანეთთან ინგლისური ინდივიდუალიზმი და ინგლისელთა დამოკიდებულება ზღვასთან. ინგლისელი თავის თავს ხედავს გემზე, ადამიანთა ჯგუფთან ერთად. იგი კაპიტანია. მის ირგვლივს და მის ქვეშ კი ზღვა არის. იგი თითქმის მარტოა, მრავალი თვალსაზრისით ეკიპაჟისგანაც კი იზოლირებულია, ვინაიდან კაპიტანია. მაგრამ ზღვაზე მბრძანებლობს და ამაშია გამოხატული მთელი მისი არსი.
ჰოლანდიელები. ჰოლანდიას მოუხდა ზღვისთვის წაერთმია მიწა, ვიდრე მასზე დამკვიდრდებოდა. ნაპირი იმდენად დაბალი იყო, რომ საჭირო გახდა ზღვისგან მისი კაშხლით დაცვა. მამაკაცთა მასა თვითონაც დაემსგავსა კაშხალს. ისინი ყველანი ერთად დგანან ზღვის პირისპირ და კაშხალი მათ შეგნებაშიც განაგრძობს არსებობას. ჰოლანდიელებს აქვთ საოცარი და მარადიული უნარი იმისა, რომ საშიშროების ჟამს თავიანთი საზღვაო საზღვრები თავიანთ სულში დაიცვან. ჰოლანდიელისათვის საფრთხე მუდამ ზურგს უკანაა (!). მისთვის ზღვა არასოდეს დამორჩილებული სტიქიონი არ ყოფილა. იგი ბეჯითად კვალავდა მას ყველა მიმართულებით, მაგრამ როგორც კი სახლს დაუბრუნდებოდა, ყოველთვის შეიძლებოდა მისი მსხვერპლი გამხდარიყო. ჰოლანდიელს შეეძლო შეგნებულად შემოებრუნებინა ზღვა თავის თავისვე წინააღმდეგ, ოღონდ კი ამით მტრის შეტევა მოეგერიებინა.
გერმანელები. გერმანელთა მასობრივი სიმბოლო იყო ჯარი. (ეხლა “განსაკუთრებით”. დადედლებული გერმანია, ფუ..) მაგრამ ჯარი ყოველთვის უფრო მეტს ნიშნავდა, ვიდრე უბრალოდ ჯარს. ეს იყო მარშით მიმავალი ტყე. მსოფლიოს არც ერთ თანამედროვე ქვეყანაში არ შემორჩენილა ტყის ისეთი ცოცხალი გრძნობა, როგორიც გერმანიაშია. აშოტილი ხეები, მათი სიმტკიცე და სიხშირე, მათი აურაცხელობა გერმანელის გულს ღრმა და იდუმალი სიხარულით ავსებს. იგი დღესაც იმ ტყეში ეძებს თავშესაფარს, სადაც მისი წინაპრები ცხოვრობდნენ და გრძნობს, რომ ხეებთან ერთად არსებობს. აქ ას არაფრის არ ეშინოდა; მწყობრში იგი უშიშრად გრძნობდა თავს. ხეთა სისწორე და უდრეკობა სამაგალითო იყო თვის მისთვის. არ უნდა უგულებელვყოთ ტყის რომანტიკის ზეგავლენა გერმანელებზე. ამას ისინი ისისხლხორცებდნენ ასობით სიმღერასთან და ლექსთან ერთად და ტყეს, რომელზეც აქ იყო ლაპარაკი, გერმანული ტყე ეწოდებოდა.
ფრანგები. ფრანგების მასობრივი სიმბოლო ისტორიულად ახალია. ეს არის მათი რევოლუცია. ყოველ წელიწადს ზეიმობენ თავისუფლების წლისთავს. ადამიანებს, რომლების, კაცმა რომ თქვას, სულაც არ არიან უფრო თავისუფალნი და თანასწორნი, არ არიან ერთმანეთისთვის იმაზე უფრო ახლობლები, ვიდრე სხვა ქვეყნების მკვიდრები, შეუძლიათ ამ დროს ჩათვალონ, მართლაც თავისუფალნი და თანასწორნი ვართო… წარსულის უაღრესად პოპულარული მოვლენა ფრანგების თვითგამოხატვის საშუალებად იქცა. ეს იყო ის დამახასიათებელი რამ, რაც მათ სხვებისგან განასხვავებდა… და როცა მოხდა სხვა რევოცულია – რუსეთის, ფრანგების ეროვნულ განწყობილებაში სიცარიელე გაჩნდა.”
ასე დავასრულებ პირველ ნაწილს. შემდეგ ნაწილში იხილავთ შვეიცარიელების, ესპანელების, იტალიელების და ებრაელების დახასიათებებს. შემდგომში კი ცალკე პოსტს ქართველებს მივუძღვნი, ოღონდ ამჯერად ჩემი შეხედულებებიდან გამომდინარე…
გ ა გ რ ძ ე ლ ე ბ ა
Know-it-aLL 